De andere kant

Tijdens ons verblijf in de Filipijnen zien we niet alleen de mooie kanten ervan. De nijpende armoede werkt bijvoorbeeld allerlei vormen van prostitutie in de hand, wat weer een hoop sekstoerisme aantrekt. Zestig procent van het bruto binnenlands product is afkomstig uit deze nog altijd illegale branche. Van medereizigers horen we dat ze er ineens achter kwamen dat in de club waar ze de hele avond gezellig met een paar Westerse stellen hadden zitten borrelen, íedere lokale vrouw een hoer was. Dat waren er véél en ze waren verbijsterd. Tegen het invallen van het duister in de hoofdstad, struikel je over de vrouwen in hotpants die mensen naar binnen proberen te roepen. Maar de excessieve hoeveelheid prostitutie is niet het enige gevolg van de armoede.

Fraude 
Bij haast ieder zichzelf serieusnemend bedrijfje hangt een pamflet waarop in koeienletters wordt geattendeerd op de noodzaak van het vragen van een bonnetje bij je aankoop. En waarom? Het gaat de overheid om het innen van honderd procent van de mogelijke tax- inkomsten. Maar ook alleen zo heeft de eigenaar inzicht in wat er binnenkomt. Want als hij zelf niet aanwezig is in bijvoorbeeld het kleine sportschooltje waar Chiel naartoe gaat; waaruit zou dan moeten blijken dat die er trainde? Of de stapel was die we gister van de wasserette terugkregen? Een eigenaar mist in zo'n geval geen producten en dus is er geen kasverschil. 

'Creatief' personeel
Zelfs bij een van de strandtenten in El Nido vertelde de eigenaresse zichtbaar vermoeid van het politieagentje spelen bij haar mensen: 'If I am not here, they forget to ask people to pay..' Ze zucht diep. 'They make so many mistakes.' Hoewel ik dat alles behalve chic vind - niet in de laatste plaats omdat haar mensen alles horen - kan ik me de frustratie wel indenken. 'It's not that they are newcomers you know?' zucht de dame van tegen de vijftig verder, turend over de rand van haar ietwat strenge leesbril. Chiel zegt daarop tegen mij: 'Reken maar dat ze die klanten écht niet vergeten te laten betalen. Denk zelfs dat ze hen meer laten betalen zodra er een goede borrel in zit. Maar de eigenaresse hier, zal het niet merken: dat geld houden ze gewoon zelf. 

Slecht voorbeeld doet slecht volgen
Waar het volk om extra te verdienen de regels van de overheid niet te nauw neemt, krijgen ze daartoe van hogeraf in elk geval ook zeker niet de juiste inspiratie. Het land werd eeuwenlang als een hulpeloze volleybal heen en weer geslingerd tussen grootmachten die de eilandengroep goedschiks danwel kwaadschiks koloniseerden. De wil van de Filipino's werd daarbij nietig verklaard, mensen moesten dwangarbeid verrichten en achterlijk hoge belastingen betalen aan hun bezetters. 

Democratie
Toen dan eindelijk de democratie als nieuw politiek systeem geïntroduceerd werd en daarmee alle bezetters vertrokken, werd al snel een van de tekenen van de schrijnende relativiteit van het begrip 'democratie' duidelijk: ze mochten dan weliswaar zelf politici verkiezen; dat kon slechts uit een vijver met vergiftigde vissen. De eigen leiders bleken namelijk chronisch zo corrupt als de ziekte. Geld (zowel afkomstig uit de eigen economie als bv geld dat via goede doelen het land binnenkwam) kwam niet waar het had moeten komen en de armoede bleef. Het is eigenlijk een wonder dat er nog geen gigantische muiterij in dit schip is ontstaan: de meeste ingrediënten ervoor lijken rijkelijk present: grote, tot immense woede opgelopen ontevredenheid, armoede, afgunst, corrupte leiders, ziekte, nodeloze sterfte en misdaad.

Toeristen betalen meer
Zoals direct blijkt bij onze binnenkomst in het land, wordt 'dat beetje extra' niet alleen via onderlinge fraude tussen de Filipino's 'geïnd'. Ook van ons toeristen vraagt men bij gelegenheid bijna altijd meer geld dan aan de locals. Meestal gaan de feitelijke prijzen vele malen over de kop. Gezien de armoede is het motief daartoe direct begrepen, maar vermoeiend vinden we het soms wel. Uit besparingsoogpunt laten we - om één van vele voorbeelden te geven - steeds onze plastic flessen vullen bij een 'water purifying station'. Alleen omdat na drie weken watertappen één jongeman eerlijk is over de prijs (1 peso per liter, geldt overal) ontdekken we dat iedereen daarvóór stelselmatig en unaniem in vergelijkbare mate teveel vroeg. Okeeee. Iedere volgende keer zeggen we lachend: 'You can always try... but we know the price, so here is what we pay.' Soms geven we ook wat meer, maar dat is dan een bewuste keuze.

Eigenlijk denk ik niet dat we als toeristen heel veel kunnen veranderen aan het reilen en zeilen van een ander land. Onze aanwezigheid brengt voor vele locals in elk geval geld: iemand met een klein etenskarretje, de riksjarijder, de pensionhoudster, de bakker etcetera. De een zal het ongetwijfeld meer nodig hebben dan de ander. 

Je houding bepaalt je ervaring
Maar naast dat, is je houding naar de situatie bepalend voor je eigen ervaring. Zo zou je bijvoorbeeld heel makkelijk in de slachtofferrol kunnen stappen: 'Ik word hier verdomme overal opgelicht.' Iets wat we zo af en toe ook voelen, maar gelukkig meestal niet. 

Mijn moeder licht vanuit haar Covey- en oplossingsgericht werken-achtergrond toe: 'Het is zo belangrijk welke woorden je kiest en welk gevoel je koppelt aan een situatie. Als je bijvoorbeeld zegt dat je overal opgelicht wordt, is dat gevoelsmatig een heel andere ervaring dan wanneer je zegt: 'Die mensen zien waarschijnlijk hun kans schoon om iets meer te verdienen.'' Helemaal waar! Probeer het maar. Het zegt overigens niet dat je dat vervolgens moet laten gebeuren, maar ik merk wel dat die woorden die zij kiest, veel beter voelen dan 'ik word hier overal opgelicht.' Op haar manier maak je jezelf niet tot slachtoffer en benader je de situatie luchtig en met humor. Zie ook de quote van de inspirerende Viktor Frankl bij deze post. Néé: niet die over je ex-vriendin ;)